Chatka Żaka to jeden z najwybitniejszych budynków modernistycznych w Lublinie. Prawdziwa ikona lubelskiej architektury lat 60. Dzieło sztuki współczesnej. Często pojawiał się na pocztówkach i w publikacjach na temat architektury.
Budynek posiada rzeźbiarską bryłę na nieregularnym planie składającą się w trzech różnych części, dla których zarezerwowano inne funkcje.
Elewacje charakteryzują się rytmicznym rozmieszczeniem otworów okiennych i drzwiowych. Niektórym elementom konstrukcyjnym nadano cechy dekoracyjne np. falująca forma dachu łupinowego nad zachodnią częścią oraz ekspresyjne zadaszenie wejścia głównego.
Pierwotna nazwa budynku brzmiała Dom Społeczno - Usługowy. Wewnątrz projekt zakładał: stołówkę studencką dla 3000 osób, teatr studencki z widownią o 400 miejscach,pokoje samorządu i organizacji studenckich, usługi handlowe i przemysłowe. Od 1965 roku w budynku zaczęło działalność Akademickie Centrum Kultury.
-----------------------------------------------------------------
Charakterystycznym detalem wejścia głównego jest łupinowy dach żelbetowy. Niegdyś opierał się na przebijającej go iglicy. Na początku lat 90. iglicę zastąpiono metalowym wspornikiem.
Na uwagę zasługuje rzeźbiarskie potraktowanie fragmentów elewacji. Brutalistyczny, surrealistyczny relief zastosowano na zewnątrz kawiarni przy sali widowiskowej oraz po prawej stronie wejścia na zaokrągleniu bryły budynku.
W części zachodniej zlokalizowano stołówkę działającą do początku lat 90. Później jej miejsce zajęły sale muzyczne. Studenci spożywający posiłki mogli przez przeszkloną w całości elewację podziwiać zieleń Ogrodu Botanicznego, dzisiejszego Parku Akademickiego. Całość wieńczy falujący rytmicznie dach łupinowy.
Chatka żaka
fot. Zbigniew Zugaj
zb. Ryszard Bieńkowski
1969
ze strony: fotopolska.eu
Tuż obok stołówki, na zakończeniu zaokrąglenia środkowej części bryły Chatki Żaka znajduje się abstrakcjonistyczna rzeźba. Umieszczenie jej pod nadwieszoną częścią II kondygnacji daje złudzenie elementu konstrukcyjnego. W rzeczywistości nie przenosi ona żadnych obciążeń.
Detal wyjścia ewakuacyjnego sali widowiskowej
Chatka Żaka
Pocztówka, wyd. Ruch
1967
ze strony: lublin.eu
Na północnej elewacji sali widowiskowej umieszczono tuż za wertykalnie ustawionymi metalowymi prętami malowidło reprezentujące nurt abstrakcji geometrycznej. Przyziemie zostało obłożone okładziną nawiązującą do regionalnych poszukiwań przedwojennego modernizmu.
Sala widowiskowa Chatki Żaka, ok. 1965r.
Oddana do użytku na XX - lecie uczelni.
fot. z książki pod redakcją Henryka Zinsa,
"Lublin 1317 - 1967", Wyd. Lubelskie, Lublin, 1967
Rzut parteru
ryc. z książki:
dr Zdzisław Kowalski, "Miasteczko Akademickie w Lublinie. Architektura - historia - ekonomia", Lublin 1972
Elewacja północna i przekrój
ryc. z książki:
dr Zdzisław Kowalski, "Miasteczko Akademickie w Lublinie. Architektura - historia - ekonomia". Lublin 1972
-----------------------------------------------------------------
Bibliografia:
1. Marcin Semeniuk, Chatka Żaka, praca semestralna na kierunku architektura i urbanistyka z przedmiotu Propedeutyka konserwacji zabytków pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Bogusława Szmygina, Politechnika Lubelska, niepublikowana.
1. Marcin Semeniuk, Chatka Żaka, praca semestralna na kierunku architektura i urbanistyka z przedmiotu Propedeutyka konserwacji zabytków pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Bogusława Szmygina, Politechnika Lubelska, niepublikowana.
2. Kowalski Zdzisław, Miasteczko Akademickie w Lublinie. Historia. Architektura. Ekonomia., Lublin, 1972
3. Mącik Hubert / Stelmasiewicz Daniel, Nowe oblicze Chatki Żaka pod kontrolą [online], 28. 03. 2010, dostępny w internecie: http://www.frl.org.pl/content/view/118/1/
4. Pastuszko Izabela, Architektura Dzielnicy Uniwersyteckiej w Lublinie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii – Curie Skłodowskiej, Lublin, 2013
5. Strona internetowa Akademickiego Centrum Kultury „Chatka Żaka”, dostępna w internecie: http://ack.umcs.lublin.pl/o-nas/
4. Pastuszko Izabela, Architektura Dzielnicy Uniwersyteckiej w Lublinie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii – Curie Skłodowskiej, Lublin, 2013
5. Strona internetowa Akademickiego Centrum Kultury „Chatka Żaka”, dostępna w internecie: http://ack.umcs.lublin.pl/o-nas/
tekst i zdjęcia
Marcin Semeniuk
więcej informacji:
