czwartek, 10 kwietnia 2014




Dom Społeczno - Usługowy Chatka Żaka 

Architektura: mgr inż. arch. Krystyna Różyska 

Konstrukcja: mgr inż. Andrzej Jankowski 

Instalacje: inż. Tadeusz Herse i tech. Zbigniew Pasierbak 

proj. 1958 - 1960

bud. 1961 - 1965


modernizacja 2012

arch. mgr inż. Anna Urban, IK Projekt



Chatka Żaka dzisiaj - dobro dobrze czy źle chronione?

Stało się. Chatka Żaka przeszła w 2012 roku modernizację, pierwszą na tak dużą skalę. Zmianom uległ nie tylko wygląd zewnętrzny, ale również układ pomieszczeń. Wymusiła to przede wszystkim potrzeba rozszerzenia dotychczasowej funkcji i nadanie nowych. Stworzono m.in. szereg nowych pomieszczeń dla edukacji artystyczno - medialnej w miejscu nieużywanej stołówki studenckiej.


Co do samych intencji odświeżenia wyglądu i nadaniu budynkowi funkcji odpowiadającym obecnym potrzebom nie ma wątpliwości, że były słuszne. Natomiast dyskusyjna jest forma przeobrażeń.

Warto dodać, iż dzięki reakcji stowarzyszenia Forum Rozwoju Lublina udało się uratować część wartościowej substancji Chatki Żaka.

---------------------------------------------------------------------------------






fot. Zbigniew Zugaj

z albumu "Lublin. Wczoraj, dziś, jutro" 

wyd. artystyczno - graficzne,

Kraków, 1971;

Zdjęcie wykonane podczas prac remontowych przedstawia rytmizację nowej elewacji.
---------------------------------------------------------------------------------
Łupinowy dach o formie falistej zawieszony nad stołówką zyskiwał na lekkości, dzięki przeszklonej elewacji. Ten ciekawy zabieg estetyczny został zignorowany podczas modernizacji.
Podczas przebudowy zakryto Y - kształtne filary, które przełamywały ortogonalność podziałów przeszklenia.
---------------------------------------------------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------------
Abstrakcjonistyczną rzeźbę pomalowano w kolorze elewacji. Rzeźba straciła na swojej surowości, ale kolor nie jest opresyjny w odbiorze i nadal dobrze uwypukla formę.
---------------------------------------------------------------------------------


fot. Edward Hartwig 
1970

zb. Ewa Fijałkowska - Hartwig 

ze strony teatrnn.pl

---------------------------------------------------------------------------------
Szczęśliwie powrócono do naturalnego doświetlenia hallu głównego Chatki Żaka. Delikatnie zmienione podziały okienne nie wpływają negatywnie na wygląd.
Na kondygnacji powyżej zrezygnowano z wejść balkonowych (oprócz jednego) znajdujących się przy każdej serii okien. Mimo tego pewien rytm został zachowany.
---------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
Brutalistyczne reliefy elewacyjne to znak rozpoznawczy budynków zaprojektowanych przez Krystynę Różyską - Tołłoczko. Surowy, betonowy, choć odmienny w formie relief znajduje się na Bunkrze Sztuki w Krakowie. 
Pierwotnie władze UMCS nie zakładały jakiejkolwiek formy zachowania różnorodnej faktury poszczególnych części elewacji. Okładzina kamienna została skuta (resztki zachowały się na murku oporowym przed budynkiem), brutalistyczny relief przykryty styropianem. Kompromisowo zgodzono się na obłożenie nowej elewacji okładzinami przypominającymi poprzednie.

--------------------------------------------------------------------------------



fot. Edward Hartwig
1970

zb. Ewa Fijałkowska - Hartwig

ze strony teatrnn.pl







Jak widać na zestawieniu, mural zdobiący północną elewację sali widowiskowej nie został wiernie odtworzony. Zachowano podziały kompozycyjne, ale dobór kolorów zmienia charakter malowidła, inaczej oddziałuje na emocje odbiorców.


fot. po lewej: Hubert Mącik

ze strony lublin.eu

fot. po prawej: Marcin Semeniuk 



fot. Edward Hartwig

1970

zb. Ewa Fijałkowska - Hartwig

ze strony teatrnn.pl
Na początku lat 90. iglicę zastąpiono metalowym wspornikiem.
---------------------------------------------------------------------------------
Mimo zapowiedzi nie przywrócono iglicy, pierwotnie znajdującej się przy wejściu głównym.

We wnętrzu hallu zachowano mozaikowe posadzki. Pozytywnie wpłynęło dostarczenie do hallu światła naturalnego. Wyglądu nie zmieniła również sala widowiskowa.

Niedobrym pomysłem okazało się wprowadzenie jaskrawo pomarańczowego koloru m.in. na filary w hallu oraz na poręcze. Kolor nawiązuje w prawdzie do nowego logotypu Chatki Żaka, ale sam w sobie jest opresyjny, zaburzający i degradujący przestrzeń ekspozycyjną hallu, staje się zbyt eksponowany na tle jasnej kolorystyki ścian.

Trudno jednoznacznie ocenić, na ile teraz wartościowy jest budynek Chatki Żaka. Jednakże warto pamiętać, że przy niewielkich nakładach finansowych i niesprzyjających ochronie warunkach uzyskano stan, który mimo pewnych wad jest akceptowalny. 


Bibliografia:
1. Marcin Semeniuk, Chatka Żaka, praca semestralna na kierunku architektura i urbanistyka z przedmiotu Propedeutyka konserwacji zabytków pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Bogusława Szmygina, Politechnika Lubelska, niepublikowana.
2. Kowalski Zdzisław, Miasteczko Akademickie w Lublinie. Historia. Architektura. Ekonomia., Lublin, 1972
3. Mącik Hubert / Stelmasiewicz Daniel, Nowe oblicze Chatki Żaka pod kontrolą [online], 28. 03. 2010, dostępny w internecie: http://www.frl.org.pl/content/view/118/1/
4. Pastuszko Izabela, Architektura Dzielnicy Uniwersyteckiej w Lublinie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii – Curie Skłodowskiej, Lublin, 2013
5. Strona internetowa Akademickiego Centrum Kultury „Chatka Żaka”, dostępna w internecie: http://ack.umcs.lublin.pl/o-nas/



tekst i zdjęcia
Marcin Semeniuk



więcej informacji: 
 
Toggle Footer